Το αστέρι που άλλαξε τον κόσμο V1 -M31 πριν 100 χρόνια !
Το βράδυ στις 5 Οκτωβρίου του 1923 ο Χάμπλ φωτογράφισε τον γαλαξία της Ανδρομέδας.
” Εκείνο το φθινοπωρινό βράδυ , η ορατότητα ήταν χαμηλή , όμως ( οριακά ) αρκετή για το κυνήγι του συμπαντικού θηράματος. Ο Χάμπλ έστρεψε αρχικά το διαμέτρου 2,5 μέτρων τηλεσκόπιο προς το NGC 6822 , το μακρινό παρόμοιο με αυτό του Μαγγελανικού νέφος άστρων που από καιρό μελετούσε . Καθώς το γιγάντιο τηλεσκόπιο περιστρεφόταν , ακογόταν ένα βουητό , μια σειρά από ηχηρά κλικ και τέλος μια δυνατή μεταλλική κλαγγή που σηματοδοτούσε ότι το όργανο είχε κλειδώσει στη θέση του . Αφού πραγματοποίησε μια γωτογραφική έκθεση διάρκειας μιας ώρας , ο Χάμπλ αποφάσισε στη συνέχεια να εξετάσει για λίγο το Μ32 ένα μικρό στρογγυλόμορφο ωεφέλωμα . Έπειτα περιέστρεψε το τηλεσκόπιο κατά ένα ποσοστό της μοίρας για να φωτογραφίσει το Μ31 – το διάσημο νεφέλωμα της Αδρομέδας , του υπ αριθμόν ένα στόχο σχετικά με την διαμάχη περί “συμπαντικών νήσων ” .
Μέχρι εκείνο το σημείο η ορατότητα είχε μειωθεί τόσο πολύ που άλλοι αστρονόμοι πιθανώς θα είχαν σταματίσει την παρατήρηση. Όμως ο Χάμπλ επέμεινε και παρά τις δυσμενείς συνθήκες σύντομα παρατήρησε ένα νέο φωτεινό σημείο στο εσωτερικό του νεφώδους πέπλου της Αδρομέδας . Επρόκειτο γι αυτό ακριβώς το οποίο ήλπιζε να ανακαλύψει στην εκτενή του χαρτογράφιση τψβ νεφελωμάτων. Καινοφανείς είχαν εντοπιστεί και παλιότερα στην Αδρομέδα , αυτό δεν αποτελούσε από μόνο του κάτι το αναπάντεχο . Όμως ο Χάμπλ ‘ηταν πεπεισδμένος πως περαιτέρω εντοπισμοί καινοφανών θα οδηγούσαν στη λύση του μυστηρίου της Αδρομέδας. ” Πιθανός καινοφανής ” σημείωσε προσεκτικά με μαύρο μελάνι στο βιβλίο συμβάντων του για τη φωτογραφική πλάκα Η 331 .Έχοντας φωτογραφίσει την Αδρομέδα για 40ν περίπου λεπτά , ο Χάμπλ παρατήρησε στη συνέχεια ένα άλλο νεφέλωμα , ένα ραβδωτό σπειροειδές , πριν ολοκληρώσει την παρατήρηση του για εκείνη τη νύχτα.
Το επόμενο βράδυ ο Χάμπλ επέστρεψε στο τηλεσκόπι διαμέτρου 2,4 μέτρων για να συνεχίσει την έρευνα του.
Αυτή τη φορά οι ατμοσφαιρικές συνθήκες ήταν ευνοικότερες – ο αέρας ‘ηταν στάσιμος και καθαρός τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα . Όσο ο ουρανός ήταν ακόμα ξάστερος έστρεψε το τηλεσκόπιο προς την Αδρομέδα και αντίκρισε για ακόμη μία φορά το νέο φωτεινό σημείο , ” Επιβεβαιώνεται πιθανός καινοφανής στο Η 331 ” ,σημείωσε στο βιβλίο συμβάντων.
Παρ όλα αυτά , το να διαφανούν μεμιάς όλες οι διαθέσιμες λεπτομέρειες με το τηλεσκοπικό προσοφθάλμιο ή με μιά γρήγορη ματιά σε μια φωτογραφία που μόλις είχε εμφανιστεί ήταν ανέφικτο. Η πλάκα Η 335 Η , έκθεσης 45 λεπτών που τραβήχτηκε στις 5 Ωκτωβρίου προς επιβεβαίωση του καινοφανούς εξετάστηκε λεπτομερώς αργότερα , πίσω στο γραφείο του Χάμπλ στην Πασαντίνα . Εκεί εοιβεβαίωσε την ύπαρξη όχι μόνο ενός αλλά τριών νέων φωτεινών σημείων στο εσωτερικό της Αδρομέδας. Υπέθεσε πως αυτό το οποίο αντίκριζε ήταν δύο επιπλέον καινοφανείς και σημείωσε με το γράμμα ” Ν ” τη θέση του καθενός στην πλάκα.
Από το παλαιότερο έργο του πάνω στο – παρόμοιο με το Νέφος του Μαγγελάνου – NGC 6822 , γνώριζε πως έπρεπε να εξακριβώσει με σιγουριά ότι τα νέα αντικείμενα τα οποία είχε παρατηρήσει αποτελούσαν πράγματι καινοφανείς και όχι κάποιου άλλου είδους φαινόμενα. Για να το επιβεβαιώσει στράφηκε στην τεράστια στλλογή φωτογραφικών πλακών οι οποίες βρίσκονταν αρχειοθετημένες στα κεντρικά γραφεία του αστεροσκοπείου , σε ένα θυσαυροφυλάκιο με αντισεισμική θωράκιση . Άρχισε να εξετάζει παλιότερες φωτογραφίες του νεφελώματος της Αδρομέδας οι οποίες είχαν τραβηχτεί από αστρονόμους του αστεροσκοπείου από το 1909 και μετά. Συγκρίνοντας την ποιό πρόσφατη φωτογραφική του πλάκα με τις παλαιότερες , είδε πως δύο από τα φωτεινά σημεία που είχε εντοπίσει αποτελούσαν όντως καινοφανείς – αστρικές εκλάμψεις _ τις οποίες δεν είχε παρατηρήσει κανείς μέχρι τότε . ‘Ομως ένα σημείο , το οποίο βρίσκονταν πιό μακριά από το κέντρο του νεφελώματος , είχε κάνει και παλιότερα την εμφάνισή του .
Ελέγχοντας τις πλάκες τη μία μετά την άλλη , ο Χάμπλ μπορούσε να διακρίνει πως το μικροσκοπικό φωτεινό σημείο αύξανε και μείωνε τη φωτεινότητά του με την πάροδο του χρόνου . Δενεπρόκειτο για καινοφανή τελικά , αλλά για κάποιου είδους μεταβλητό αστέρα . Στο σημείο αυτό επέστρεψε στην πλάκα Η 335 Η , έσβησε το Ν δίπλα από το συγκεκριμένο σημείο και σημείωσε ” VAR ! ” στη θέση του . Το θαυμαστικό έδινε έμφαση στο πόσο σημαντική ήταν η εν λόγω ανακάλυψη : είχε χτυπήσει φλέβα συμπαντικού χρυσού . Έχοντας πλέον στα χέρια του το αστρικό αυτό ψήγμα χρυσού , δε σκόπευε να το αφήσει να χαθεί.
Ο Χάμπλ εξέτασε με μεγαλύτερη προσοχή τις αυξομειώσεις της φωτεινότητας του μεταβλητού αστέρα στο αρχείο των φωτοφραφικών πλακών . Επιπλέων συνέχισε τη χαρτογράφιση και μελέτησε την φωτεινότητα του αστέρα για μεγάλο χρονικό διάστημα πρoσπαθώντας να βρεί την περίοδό του.”
Marcia Bartusiak
O Hubble μέτρησε την περίοδο του σε 31,415 ημέρες και υπολόγισε το διάμεσο φαινόμενο μέγεθός του σε 18,5. Από την περίοδο, ο Hubble εξήγαγε απόλυτο μέγεθος -5,0. Στη συνέχεια υπολόγισε ότι για έναν Κηφεΐδα τόσο φωτεινό για να έχει φαινομενικό μέγεθος 18,5, έπρεπε να βρίσκεται σχεδόν 1 εκατομμύριο έτη φωτός μακριά. ( Το απόλυτο μέγεθος M συνδέεται με το φαινόμενο μέγεθος m και την απόσταση r σε παρσέκ με τη σχέση: M-m=5-5 log r ).
Επομένως, ο M31 θα μπορούσε να είναι ένας τεράστιος ανεξάρτητος γαλαξίας εκτός του Γαλαξία μας !